De afgelopen jaren zijn er een aantal vrijwillige fusies doorgevoerd in Vlaanderen. De fusietool die u zo meteen wordt voorgelegd heeft als doel om op consistente wijze toekomstige fusiescenario's voor Vlaamse gemeenten te simuleren op basis van objectiveerbare fusieparameters. De tool laat beleidsmakers, bestuurskundigen, organisaties en individuele burgers toe om verschillende fusiescenario's te simuleren en met elkaar te vergelijken. Deze fusietool vervangt uiteraard op geen enkele manier de verschillende andere overwegingen die onvermijdelijk bij fusies en schaalvergroting komen kijken. Wat die overwegingen zijn, wordt in detail besproken in ander onderzoek van het Steunpunt Bestuurlijke Vernieuwing, en dan met name de “Toekomstvisie op het lokaal en binnenlands bestuur in Vlaanderen”: zie www.toekomstvisievlaanderen.be. De tool kan als een van de bouwstenen fungeren binnen een breder evaluatiekader voor mogelijke fusies: de tool laat namelijk toe om verschillende vormen van verwevenheid, interacties en gelijkenissen tussen naburige gemeenten op objectieve en systematische wijze in rekening te brengen. Vanuit die optiek is het duidelijk dat deze fusietool zich in de eerste plaats richt op het uittekenen van logische zoekzones waarbinnen gemeenten sterk(er) op elkaar betrokken zijn. De tool kan gebruikt worden om op een transparante manier logische zones af te bakenen waarbinnen gemeenten maatschappelijk, ruimtelijk en bestuurlijk met elkaar verweven zijn en centrumfuncties delen. Het idee van zoekzones voor fusies past daarom meteen ook binnen de stappen die de voorbije jaren zijn gezet richting referentieregio’s en een meer coherente afbakening van territoriale samenwerkingsverbanden.
HOE WERKT DE TOOL?
De fusietool start vanuit een selectie gemeenten die met hun inwoneraantal niet aan een door de gebruiker opgelegde minimumgrens voldoen en op zoek gaan naar een fusiepartner. Welke buurgemeente de meest geschikte fusiepartner is, wordt gekozen op basis van door de gebruiker geselecteerde criteria. Elk van deze criteria volgt de logica van een mogelijk motief om te fuseren, bijvoorbeeld het verhogen van bestuurskracht of het afstemmen van gemeentegrenzen op bestaande sociaal-ruimtelijke relaties. Het tabblad Om te starten leid je door de noodzakelijke stappen om een fusiescenario te simuleren. In het tabblad Meer opties bevinden zich meer geavanceerde parameters om een scenario te simuleren, zoals het opleggen van randvoorwaarden, het beperken van de maximale oppervlakte van een fusiegemeente, etc. Bekijk onderstaande tabbladen om meer te weten te komen over de gedetailleerde werking van het fusiealgoritme en hoe de meest geschikte fusiepartner van een te fuseren gemeente precies wordt berekend.
HET RESULTAAT VAN EEN SIMULATIE
Het resultaat van een simulatie bestaat uit drie kaarten en de daarbij horende tabellen. Voor alle gemeenten die niet aan het minimum inwoneraantal voldoen, wordt de maximale partnerscore en de stabiliteitsscore in kaart weergegeven. Samengevat geeft de maximale partnerscore weer in welke mate een te fuseren gemeente een verkiesbare fusiepartner heeft volgens de opgegeven partnercriteria. De stabiliteitsscore geeft weer in welke mate één buurgemeente er ten opzichte van alle buurgemeenten bovenuit steekt als geprefereerde fusiepartner. Beiden zijn dus een maat voor hoe wenselijk en hoe stabiel een fusie is rekening houdend met de gekozen criteria en gezien hun beschikbare buurgemeenten. Klik op een individuele gemeente en bekijk de tabel met 'Scores' om meer te weten over hoe de maximale partnerscore en stabiliteitsscore van een gemeente zijn opgebouwd.
Daarnaast wordt ook een fusiekaart gegenereerd door individuele fusies aaneen te schakelen en zo een gebiedsdekkende kaart met fusiegemeenten voor Vlaanderen te bekomen. Klik op een fusiegemeente om te weten uit welke van de huidige gemeenten deze is opgebouwd en volgens welke opeenvolgende stappen die werden gevormd. In de tabel met 'Fusies' worden alle gevormde fusiegemeenten en hun kenmerken opgelijst. In de tabel met 'Stappen' worden chronologisch alle stappen van een simulatie weergegeven en welke fusiegemeenten daar gaandeweg uit gevormd worden.
OVER DE TOOL
De fusietool werd ontwikkeld en gefinancierd in het kader van het 'Evaluatieonderzoek fusies'
binnen de onderzoekslijn 'Lokale autonomie en lokale verantwoordelijkheid' van het Steunpunt
Bestuurlijke Vernieuwing. Het bijhorende eindrapport
belicht de werking van de tool en de selectieprocedure en databronnen van de parameters in meer
detail. Dit onderzoek werd uitgevoerd door Ben Derudder (supervisie) en
Wander Demuynck
(hoofdonderzoeker).
De tool werd geïmplementeerd door Wander Demuynck en het team van Ate Poorthuis,
bestaande uit Céline Van Migerode, Anirudh Govind en Yitong Xia (Instituut voor de Overheid,
KU Leuven & Divisie Geografie en Toerisme, KU Leuven). Het voorbereidend studiewerk werd
geleverd door Ellen Fobé (onderzoeker), Ben Derudder (supervisie) en Trui Steen (supervisie)
(Instituut voor de Overheid, KU Leuven).
De resultaten van deze tool worden het best geïnterpreteerd in de context van een totaalvisie op
schaalvergroting en een meer geïntegreerde kijk op lokaal en binnenlands bestuur. We verwijzen
hierbij naar het rapport van Filip De Rynck (UGent) en Lieven Janssens (UAntwerpen), die voor de
Vlaamse regering en namens het Steunpunt Bestuurlijke Vernieuwing een studie maakten over een toekomstvisie
op het lokaal en binnenlands bestuur van Vlaanderen. Het rapport, de samenvatting, inhoudelijke
fiches waarbij de visie toegepast wordt op concrete maatschappelijke opgaven en een antwoord op
kritieken en veel gestelde vragen zijn
hier
beschikbaar.
Voor vragen of opmerkingen omtrent de tool of het studiewerk, kan u terecht bij
Ben Derudder
en
Wander Demuynck.